اولین سایبان های متحرک
در تمدن مصر باستان و همین طور در سوریه استفاده از سایبان متحرک رایج بوده و به آن حصیر بافته می گفتند. سایبان متحرک مغازه ها و خانه ها کاربرد داشته است. شعرای باستانی مانند لوکرتیوس در سال ۵۰ قبل از میلاد در باب سایبان متحرک این گونه سروده است : سایه بان کتان، کشیده،برفراز تماشاخانه ای قدرتمند که گاهی به جلو می خرامد، غرشی شکافنده، وقتی بر سر آن کوفته شود، ما بین پاها و ستون ها.
از جمله مهم ترینسایبان های متحرک مهم در دنیای باستان ولاریوم نام داشته که از جمله بزرگترین سازه ها بوده و سایه بزرگی ایجاد می کرد واز جمله مزیت های این سایبان متحرک امکان جمع شدن آن بود و در مواقعی که به سایبان متحرک نیاز نبود می توانستید آن را جمع کنید و اصولا از این نوع برای نشستن استفاده می کردند.
برای تهیه این نوع سایبان متحرک از پارچه های کتان با قابلیت ایجاد سایه، چهارچوب الواری،بندگاه و ریسمان آهنی استفاده می کردند و بزرگی آن به حدی بود که برای یک سوم از میدان مسابقه و محل تماشاچی ها سایه ایجاد می کرد و سایه یک سوم باقیمانده از ورزشگاه توسط دیوار های بلند که در اطراف آن قرار داد تامین می شد و در نتیجه در ظهر سایه ی مناسبی برای تماشاچی ها ایجاد می شد.
از آن جایی که ملوانان در طراحی و ساخت بادبان و بادبان بند مهارت دارند از ایده و نظر آنها در ساخت ولاریوم استفاده شده است و کارهای مربوط به اجرا و نگهداری آن توسط ملوانان ارائه شده است.
نمونه های دیگر استفاده تاریخی از سایبان متحرک
ساخت بناهایی با سایبان متحرک از قدیم رواج داشت. از ولاهای رومی تا چادر عشایر، ولاهای نوع اولیه تئاتر رومی مرکب از تیرهای چوبی و ترکه های عمودی است که با طناب به هم متصل می شدند. طناب های میتوانستند به طور موازی مابین تیرها حرکت کنند. با کشیدن طنابها میتوانستند زاویه قرارگیری سقف را با توجه به نور خورشید تغییر دهند.
(Walter, 2006) قدیمیترین تصویر باقیمانده از سقف چتری شکل متعلق به ۱۳ قرن قبل از میلاد تصویر پادشاه آشور، آشوربانیپال را با چتر خورشیدی، نشانگر قدرت و سلامت جاویدان، نشان میدهد. این ساختمان پس از گذشت سالها همچنان به شکل اولیه خود باقی مانده است. در قرن پانزدهم میلادی لئوناردو داوینچی بر اساس مطالعات فراوان سازهای، یک مکانیزم مسطح ساده قابل گسترش را طراحی و در جلد اول کتاب خود معرفی کرد. (چیلتون, ۱۳۸۶) در باغسازی دوران قاجار ایران سازههای سبک در باغها برای برافراشتن چادر میان چمن رواج داشت. (ایرانی بهبهانی, ۱۳۸۲) در زیر این چادرها در تابستان فضایی مفرح برای گذران اوقات فراغت و برپایی میهمانیها و مراسم جشن و عزا به وجود میآمد.
چادر ایلات و عشایر در ایران نمونه بارز انعطافپذیری مطابق با شرایط اقلیمی منطقه میباشد.
شروع استفاده صنعتی از سایبان متحرک
در اوایل قرن نوزدهم استفاده از ولاریوم متداول شد و در آن زمان با استفاده ازالوان و چدن که در کنار پیاده رو ها بود به ساخت سایبان متحرک پرداختند و به کمک میله ای در جلوی آن الوان ها و چدن ها ر ابه یکدیگر متصل کردند.
از انجایی که تاسیسات بزرگ برای ایستادگی به تکیه گاه نیاز دارند با استفاده از تیرشیب های زاویه دارو میله، قسمت جلوی آن را به سر در ساختمان متصل می کنند و قسمت جلوی کرباس استفاده شده را با میخ، سوراخ بان و قلاب یا با بند کردن کرباس به یک میله که در بالای آن قرار دارد به سردر ساختمان پیچ می کردند، انتهای دیگر کرباس را با تزئینات به میله جلویی متصل کرده و به حالت آویران همانند والان ادامه آن را رها می کردند.
برای تزئینات سایبان متحرک در گذشته اقدامات بسیاری انجام می دادند از جمله تزئین ستون های فلزی و آویزان کردن نیزه، توپ و … در مواقعی که باران نمی باردسایبان متحرک جمع شده و در کنار سر در ساختمان قرار میگیرد. در فصل زمستان روش نگهداری کمی متفاوت است و بایدسایبان متحرک را از قسمت تکیه گاه خود حذف کرد و در انبار از آن نگهداری نمود.
متداول ترین نوع پارچه در ساخت سایبان متحرک کرباس پنبه ای بود و از این نوع پارچه سال های در ساخت بادبان و خیمه استفاده می شد.
در سالهای پس از جنگ داخلی، استفاده ازسایبان متحرک، همهگیر شده بود. لوله کشیهای آهنی که با چهارچوبهایسایبان متحرک مطابقت داشت، در نتیجۀ تاسیس بنگاههای صنعتی در اواسط قرن نوزدهم، به طور وسیعی در دسترس قرار گرفت و ارزان شد و تبدیل به ماده ای متداول برای سایبان متحرک شد و به راحتی میتوانستند آن را شکل دهند و به هم پیچ کنند تا شکلها و اندازههای مختلفی از آن تولید کنند.
در همان زمان با پیدایش کشتی بخاری، سازندگان آسیابها و بادبانهای کرباسی مجبور شدند که به دنبال بازارهای جدیدی بروند. صنعت سایبان متحرک توسعه یافت و مجموعه ای از پارچه و چهارچوبهایی را تولید میکرد که برای فروشگاهها و پنجرهها مناسب بود.